Ēšanas skrīnings bērniem ar autiska spektra traucējumiem: mērījuma “Autiskas uzvedības ēšanas laikā īsais novērtējums” psihometrisko īpašību pārbaude
Author
Ņestereca, Jūlija
Co-author
Latvijas Universitāte. Bioloģijas fakultāte
Advisor
Cibule, Lolita
Date
2016Metadata
Show full item recordAbstract
Pētījuma nosaukums: Ēšanas skrīnings bērniem ar autiska spektra traucējumiem: mērījuma “Autiskas uzvedības ēšanas laikā īsais novērtējums” psihometrisko īpašību pārbaude. Maģistra darba autore: Jūlija Ņestereca, LU maģistru studiju programmas „Uzturzinātne” II kursa studente. Aktualitāte: Ēšanas traucējumu attīstība un uzvedības problēmas ēdienreizēs ir autismam raksturīgas pazīmes. Ir svarīgi pēc iespējas agrīni noteikt traucējumu esamību, izmantojot objektīvus mērījumus, kas adaptēti konkrētai teritorijai ar noteiktu valodu, kultūru un paradumiem. Mērķis: Sagatavot mērījumu ”Autiskas uzvedības ēšanas laikā īsais novērtējums” latviešu valodā un pārbaudīt tā ticamību un validitāti. Metodes: Kopumā tika aptaujāti 28 bērnu 4 līdz 10 gadu vecumā ar diagnosticētiem autiskā spektra traucējumiem vecāki ar un 11 praktiski veselu bērnu 4 līdz 10 gadu vecumā vecāki. Tika saņemta atļauja no aptaujas Brief Autism Mealtime Behaviour Inventory (Lukens, C. T., & Linscheid, T. R., 2008) izveidotājiem izmantot instrumentu pētījumā un tālāk veikt šīs aptaujas. ”Autiskas uzvedības ēšanas laikā īsais novērtējums” (Brief Autism Mealtime Behaviour Inventory, Lukens, C. T., & Linscheid, T. R. , 2008) tulkošanu latviešu valodā, atbilstoši mērījumu tulkošanas starptautiskām prasībām. Lai pārbaudītu psihometriskos rādītājus, tika noteikta aptaujas iekšējā saskaņotība, starpvērtētāju ticamība, un testa – atkārtotā testa ticamība. Lai noteiktu diskriminatīvo validitāti tika novērtēts, vai atšķiras novērtējuma rezultāti par ēšanas traucējumiem starp bērniem ar AST un kontroles grupu - praktiski veseliem bērniem. Rezultāti: Aptaujas versijas latviešu valodā iekšējā saskaņotība tika konstatēta kā pieņemama (Cronbach Alpha: 0.74), starpvērtētāju ticamība var tikt pieņemta kā laba (ICC 0.776). Mērījuma tulkojuma latviešu valodā testa – atkārtotā testa ticamība tika konstatēta kā laba (ICC 0.79). Izpētot psihometriskās spējas, tika noteikts, ka mērinstruments ir ticams un derīgs ēšanas traucējumu un ēšanas uzvedības problēmu noteikšanai. Secinājumi: Mērījumam “Autiskas uzvedības ēšanas laikā īsais novērtējums” ir atbilstoši ticamības un pamatotības rādītāji, lai to varētu izmantot ārstniecības personas, tai skaitā uztura speciālisti, vecāku aptaujai, nosakot ēšanas un uzvedības traucējumus ēšanas laikā esamību viņu bērnam ar AST. Atslēgas vārdi: Autisms, autiskā spektra traucējumi, novērtēšana, ēšanas traucējumi, ”Autiskas uzvedības ēšanas laikā īsais novērtējums”, ticamība, pamatotība. Title of the research: Screening eating of children with autism spectrum disorders: validation of measurement “Brief Autism Mealtime Behaviour Inventory”. Author: Julia Nestereca, II Year Master Student of the University of Latvia, Faculty of Biology study program “Nutrition”. Background: Development of eating disorders and problems in mealtime behaviour are outstanding characteristics of autism. It is important to define the disorders at the earliest possible time using the objective measurements that are adapted to the particular territory, language, culture and customs. Aim: Translate “Brief Autism Mealtime Behaviour Inventory - BAMBI” into Latvian and to evaluate its validity and reliability. Methods: There were 28 parents with children suffering from autism spectrum disorders and 11 parents who have practically healthy children 4-10 years old interviewed. The permission to translate and to use the BAMBI has been gained from the developers of the questionnaire Lukens, C. T., & Linscheid, T. R. Translation of BAMBI into Latvian was done, according the international standards of the measurement translation. To check reliability and validity of BAMBI in Latvian, psychometric scores were determined: internal consistency, inter-rater and test - retest reliability. In order to determine the discriminatory validity of BAMBI in Latvian it was assessed, whether the results differ between children with autism spectrum disorders and control group - practically healthy children. Results: the internal consistency of the BAMBI in Latvian was found as acceptable (Cronbach Alpha: 0.74), inter-rater reliability can be accepted as good (ICC 0.78). Measurement showed good (ICC 0.79) test - retest the reliability. Conclusions: BAMBI in Latvian is valid and reliable measurement to be used for parental questionnaire for assessment behaviour in mealtime and eating disorders of children with autism. Keywords: Autism, autism spectrum disorders, eating disorders, assessment, brief autism mealtime behaviour inventory, reliability, validity.